(Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων)
Θεσσαλονίκη: 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ: «Περιμένοντας τη Ρόζα» στο χωριό Μπελογιάννης της Ουγγαρίας
15 Μαρτίου 2012 (11:16 UTC+2)
Ο Θωμάς πήγαινε κάθε μέρα στο σιδηροδρομικό σταθμό του Ιβάνσκα, περιμένοντας τον ερχομό της Ρόζας, της γυναίκας που άφησε πίσω στην Ελλάδα, όταν μαζί με άλλους συντρόφους του από το Δημοκρατικό Στρατό πήραν το δρόμο προς την Ουγγαρία, μετά την ήττα στον Εμφύλιο, που σπάραξε την Ελλάδα. Η Ρόζα δεν φαινόταν, αλλά αυτός δεν έχανε την ελπίδα. Κι έτσι περνούσαν οι μέρες, οι μήνες, τα χρόνια…
Ο Θωμάς γέμιζε τον κήπο του τριαντάφυλλα για να τού θυμίζουν- ίσως- την αγαπημένη του, αφού στα ουγγρικά το τριαντάφυλλο λέγεται ρόζα. «Πλημμύριζε» ο κήπος του λουλούδια και αρώματα, μαζί και το περβάζι έξω στο δρόμο. Ώσπου, μια μέρα, ένα μηχάνημα του Δήμου χρειάστηκε να σκάψει μπροστά στο σπίτι του και να ξεριζώσει τα τριαντάφυλλα. Τελικά, τα τριαντάφυλλα δεν πρόλαβε να τα ξεριζώσει, αλλά του «ξερίζωσε» την καρδιά, που τον πρόδωσε από την πολλή συγκίνηση, όταν πήγε να προτάξει το κορμί του μπροστά στο μηχάνημα.
«Έσβησε» ο Θωμάς με τον καημό της Ρόζας, που, όπως λέγεται, είχε ξεκινήσει πράγματι για να βρεθεί πλάι στον αγαπημένο της, αλλά στο δρόμο συνάντησε μια συμμορία παρακρατικών, που τη βίασαν και τη σκότωσαν.
Η ιστορία του Θωμά και της Ρόζας, έτσι όπως τού τη διηγήθηκε μια γυναίκα, που γεννήθηκε στο χωριό Μπελογιάννης της Ουγγαρίας και έχει επιστρέψει πλέον στην Ελλάδα, αποτέλεσε πηγή έμπνευσης για τον σκηνοθέτη Νίκο Θεοδοσίου, ο οποίος αποτύπωσε την πορεία των κατοίκων του χωριού Μπελογιάννης (Beloiannisz) στην Ουγγαρία στο ντοκιμαντέρ «Περιμένοντας τη Ρόζα», που προβλήθηκε χθες το βράδυ στο 14ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.
«Πιστεύω ότι αυτή η ιστορία του Θωμά και της Ρόζας αποκτά κάτι συμβολικό: λίγο-πολύ, όλοι περιμένουμε μια Ρόζα. Είτε είναι ένα άτομο είτε κάτι άλλο. Είναι η ελπίδα για κάτι καλύτερο. Δηλαδή, ουσιαστικά, οι άνθρωποι που πήραν μέρος σ’ αυτόν τον αγώνα, μετά βρέθηκαν εκεί περιμένοντας κάτι καλύτερο. Και ήταν όλη η ζωή τους συνεχείς διαψεύσεις…» δήλωσε στο ΑΜΠΕ ο κ. Θεοδοσίου.
Το χωριό Μπελογιάννης, το «μοναδικό ελληνικό χωριό εκτός Ελλάδας», όπως λέει ο σκηνοθέτης, χτίστηκε το 1950 για να στεγάσει τους πολιτικούς πρόσφυγες από την Ελλάδα, που έφτασαν εκεί μετά την ήττα του Δημοκρατικού Στρατού στα οροπέδια του Γράμμου και των Πρεσπών.
Σήμερα, εξήντα χρόνια μετά, από την πρώτη «φουρνιά» την ανθρώπων που άφησαν τα όπλα στα βουνά της Δυτικής Μακεδονίας και πήραν το δρόμο της ξενιτιάς, λίγοι έχουν απομείνει να διηγούνται την ιστορία τους. Μια ιστορία που μοιάζει να ταυτίζεται με του Θωμά που για δεκαετίες περίμενε τον ερχομό της Ρόζας, την εκπλήρωση της μεγάλης προσδοκίας…
«Πρώτα- πρώτα, εμείς, όταν ήρθαμε εδώ έπρεπε να συνηθίσουμε να μην φοβόμαστε, όταν ακούμε βουή. Όταν ακούγαμε τη βουή του αεροπλάνου, κρυβόμασταν τους πρώτους μήνες» αφηγείται μπροστά στην κάμερα ένας από τους κατοίκους του χωριού, ξετυλίγοντας το κουβάρι μιας ιστορίας έξι και πλέον δεκαετιών, μεστών σε γεγονότα: από τους ανελέητους βομβαρδισμούς στο Γράμμο και την προσφυγιά, στην εξέγερση του ’56 στην Ουγγαρία και τη δικτατορία του ’67 στην Ελλάδα κι από εκεί στην αμνηστία του ’81, στην πολιτική αλλαγή του ’89 στην Ουγγαρία, στην κρίση…
«Με τα γεγονότα του ’56 ο κόσμος φοβήθηκε. Σου λέει, από μπαρούτι φύγαμε, σε μπαρούτι ήρθαμε…» θυμάται κάποιος κάτοικος, ενώ άλλος μεταφέρει την εικόνα της επιστροφής: «Το 1954 έφευγαν για την Ελλάδα από εδώ, με το τρένο […] Η ευχή που δίναμε ήταν ‘και του χρόνου στην Ελλάδα’. Πού να ξέραμε πως θα περνούσαμε μια δεύτερη οδύσσεια. Και την οδύσσεια την έχουμε ξεπεράσει, πάνε 60 χρόνια τώρα…».
Πηγαίνοντας στο χωριό για να γυρίσει το ντοκιμαντέρ, ο σκηνοθέτης βρήκε ακόμη ένα κίνητρο για να ασχοληθεί με την ιστορία των ανθρώπων αυτών. Το κίνητρο αυτό, όπως είπε στο ΑΜΠΕ, ήταν το κόκκινο αστέρι. Το σύμβολο που έφεραν οι τάφοι των αριστερών (αντί σταυρού) στο νεκροταφείο του χωριού βεβηλώθηκε και το χρώμα του σβήστηκε, μετά την ανατροπή του παλαιού καθεστώτος στην Ουγγαρία και την εγκαθίδρυση του νέου που ήθελε να «σβήσει» ό,τι θύμιζε το παρελθόν.
«Ξέβαψαν και έσπασαν το κόκκινο αστέρι. Είναι δείγμα τρομερής βαρβαρότητας, πιστεύω. Αν φτάσουμε στο σημείο να εκδηλώνουμε ένα τέτοιο μίσος απέναντι σε κάποιον, ο οποίος είναι ήδη νεκρός, τότε αυτό είναι άσχημο σημάδι για την ίδια μας την κοινωνία» σημείωσε ο κ. Θεοδοσίου, ο οποίος μετέφερε στην οθόνη του 14ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ το χρονικό των κατοίκων του χωριού Μπελογιάννης, που πέρασαν τη ζωή τους περιμένοντας τη δική τους … Ρόζα.
Σ. Παπαδοπούλου
© ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ. Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ΑΕ και παραχωρούνται σε συνδρομητές μόνον για συγκεκριμένη χρήση.
ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ 