ζήτησα αυτοβούλως να καταθέσω ως μάρτυρας υπεράσπισης για λόγους συνείδησης. Δεν μπορούσα να μείνω αδιάφορος μπροστά στο βαρύ κατηγορητήριο και τις εξοντωτικές ποινές που αντιμετωπίζουν οι κατηγορούμενοι.
Επίσης θα ήθελα από την αρχή να ξεκαθαρίσω ότι δεν ανήκω σε αυτή την επαγγελματική κατηγορία. Και ποτέ δεν το επεδίωξα. Μάλιστα αν μου πρότειναν να με διορίσουν στη δημόσια εκπαίδευση θα απαντούσα, προσβλητικά ίσως, ΟΧΙ, ΠΟΤΕ!
Δεν είναι μόνο η τρομερή ευθύνη του επαγγέλματος και ο πενιχρός μισθός. Αυτά είναι τα λιγότερα. Είναι η ένταση που συνεπάγεται η καθημερινή επαφή με παιδιά και ειδικά με εφήβους. Είναι η υπερπροσπάθεια που πρέπει να καταβάλει κανείς για να ισορροπεί ανάμεσα σ αυτά που επιβάλει ένα αυστηρό διδακτικό πλαίσιο και τις διαρκείς ανατροπές της σύγχρονης κοινωνικής πραγματικότητας. Ιδιαίτερα στις μέρες της κρίσης.
Ακόμη είναι το διαρκές άγχος να συμβαδίζεις με τις εξελίξεις της τεχνολογίας, τις προκλήσεις της διαρκώς ανακινούμενης και εμπλουτιζόμενης γνώσης. Προσπάθεια άκρως εξοντωτική. Κι όλα αυτά όχι προς ίδιον όφελος αποκλειστικά αλλά για να διαμορφώνεις τους πολίτες του αύριο.
Αλλά ας έρθω στο προκείμενο, στα γεγονότα όπως ζητάτε κι εσείς. 21 ή 23 ώρες;
Δεν θα αναφερθώ σε πολλά παραδείγματα που η πολύχρονη επαφή με το χώρο της εκπαίδευσης συσσώρευσε αλλά μόνο στο τελευταίο.
Ταξίδεψα σε ένα μικρό νησί των Ιωνίων, τους Παξούς, για να κατευθύνω ένα κινηματογραφικό εργαστήριο στο Γυμνάσιο Λύκειο του νησιού στα πλαίσια του προγράμματος . Η υλοποίηση του προγράμματος όφειλε να γίνει εκτός των ωρών διδασκαλίας και για τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς δεν προβλέπονταν αμοιβή.
Στο εργαστήριο συμμετείχαν 22 παιδιά, περίπου το ένα τέταρτο των μαθητών του σχολείου, και 5 εκπαιδευτικοί. Για να ολοκληρωθεί το εργαστήριο χρειάστηκαν περίπου 22 ώρες ανάμεσα στις οποίες ένα ολόκληρο οκτάωρο, ημέρα Σάββατο και δυο ώρες, ημέρα Κυριακή.
Αλλά δεν ήταν οι μόνες. Υπήρξε μια αναγκαία προετοιμασία τουλάχιστον 6 ωρών και σίγουρα θα χρειαστούν και άλλες προκειμένου να έρθει σε πέρας όλη η διαδικασία του προγράμματος.
Τριάντα ώρες το ελάχιστο χωρίς αμοιβή ακόμη και σε μέρες αργίας για ένα και μοναδικό πρόγραμμα! Δηλαδή μέσα σε μια βδομάδα προσφέρθηκαν εθελοντικά οι μισές ώρες που θέλει με νόμο να επιβάλει τώρα το Υπουργείο για όλο το χρόνο.
Προφανώς θα σκεφτείτε ότι αυτό είναι μεμονωμένο παράδειγμα. Πέρυσι στο Φεστιβάλ νεανικών δημιουργιών που ονομάζεται Camera Zizanio, πιθανόν να έχετε ακούσει γι αυτό, υποβλήθηκαν 180 ταινίες που είχαν δημιουργήσει μαθητές. Σε αυτές είχαν εμπλακεί 110 σχολεία και φυσικά κάποιες εκατοντάδες εκπαιδευτικοί. Και όλα αυτά έγιναν εκτός ωρών διδασκαλίας καθώς η οπτικοακουστική διδασκαλία εξακολουθεί να είναι εκτός του εκπαιδευτικού συστήματος. Και παρά το γεγονός ότι οι απαιτήσεις μιας σύγχρονης παιδείας το επιβάλλουν.
Επίσης επειδή έχω συμμετάσχει ως εκπαιδευτής σε πλήθος σεμιναρίων και εργαστηρίων έχω να καταθέσω οι επιμορφούμενοι εκπαιδευτικοί όχι μόνο αφιέρωσαν ώρες για την παρακολούθησή τους αλλά σε πολλές περιπτώσεις κατέβαλαν χρήματα από την τσέπη τους.
Τρέμω στην ιδέα ότι κάποια από αυτά τα σχολεία μπορεί να βρίσκονται στον κατάλογο αυτών που θέλει το Υπουργείο να καταργήσει.
Το δικό μου συμπέρασμα είναι ότι το δίλημμα με τις επιπλέον δυο εβδομαδιαίες ώρες διδασκαλίας είναι ψεύτικο. Αυτές έτσι κι αλλιώς διατίθενται. Το ζήτημα είναι το περιεχόμενό τους. Πως μπορεί αυτό να είναι δημιουργικό και ευχάριστο; Να οδηγεί την κοινωνία μπροστά κι όχι να αναπαράγει νεκρή και σε πολλά σημεία παρωχημένη ή και αντιδραστική γνώση;
Σε αυτό πιστεύω ότι κανένας εκπαιδευτικός δεν θα έμενε αδιάφορος. Κι αυτοί που σήμερα μένουν απόμακροι, θα παρασυρθούν.
Κι αν, φυσικό είναι, να αμφιβάλλετε για το αποτέλεσμα του εργαστηρίου στο οποίο αναφέρθηκα στο παράδειγμά μου και για το οποίο δαπανήθηκαν όλες αυτές οι ώρες, καταθέτω στο σεβαστό δικαστήριο τα αποδεικτικά στοιχεία: τις δυο ταινιούλες που δημιούργησαν τα παιδιά στους Παξούς.
Το μάθημα ζωής που προσφέρουν μέσα από αυτές δεν ισούται, πιστέψτε με, με καμία ώρα (ώρες μάλλον) τυπικής διδασκαλίας.
Αυτά είχα να καταθέσω σχετικά με το ζήτημα των ωρών εργασίας των εκπαιδευτικών. Για τα άλλα υπάρχουν αρμοδιότεροι από μένα. Γι αυτό ζητώ τουλάχιστον την επιείκεια του δικαστηρίου σας: Μην τους εκτελέσετε!
Το κείμενο που ακολουθεί είναι η εισήγησή μου, εκπροσωπώντας το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά κια Νέους και την Camera Zizanio, στην στρογγυλή τράπεζα με θέμα «Τα παιδιά, οι νέοι και η οπτικοακουστική διδασκαλία» που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 19 Ιανουαρίου 2013 στη Βαλένθια της Ισπανίας
Η εκδήλωση αποτελούσε μέρος του διήμερου της 1ης Διεθνούς Έκθεσης Εκπαιδευτικού Κινηματογράφου (Mostra International de Cinema Educatiu) 18-19 Ιανουαρίου 2013.
Στην στρογγυλή τράπεζα συμμετείχαν επίσης οι Gunther Kinstler (Rainbow Project) Γερμανία , Paolo Beneventi, (Διευθυντής του Bambini Oggi Brescia) Ιταλία, Birgitta Olsson (Κινηματογραφική σύμβουλος, Film i Halland) Σουηδία ), Paula Jardon (κοσμήτορας στο πανεπιστήμιο της Βαλένθια) Ισπανία , Nuria Cidoncha, (διευθύντρια του Ινστιτούτου Κινηματογράφου και Οπτικοακουστικών της Βαλένθια) Ισπανία.
Κάθε μέρα περνάω από την ίδια πλατεία για να πάω στο γραφείο μου. Σε αυτή την πλατεία δέσποζε ένας από τους ωραιότερους κινηματογράφους της Αθήνας.
Πριν από μερικά χρόνια παρακολούθησα μια ασυνήθιστη δραστηριότητα. Για πολλούς μήνες κατέγραφα με την κάμερα το αργό γκρέμισμα του κινηματογράφου.
Μέχρι που έγινε ένας σωρός ερειπίων.
Το τέλος του κινηματογράφου σήμανε και το τέλος μιας εποχής.
Ο κινηματογράφος έφυγε από τις πλατείες. Έφυγε από το δημόσιο χώρο. Μέσα από την τηλεόραση εισέβαλε στα σπίτια μας. Με μια διαφορετική μορφή. Με μια άλλη αισθητική.
Εδώ έχουμε τη μεγάλη αντίφαση: ο κινηματογράφος από μια κοινωνική σχέση που ήταν πριν μετατράπηκε σε μια ατομική υπόθεση. Ο θεατής μόνος απέναντι σε μια μικρή οθόνη. Περιορίστηκε και σταμάτησε ο διάλογος μεταξύ των θεατών. Αυτό σημαίνει ότι συρρικνώθηκε οι κοινωνικός χώρος.
Από δω δημιουργήθηκε η ανάγκη να ανακτηθεί το χαμένο έδαφος. Αναπτύχθηκαν τα προγράμματα “Το σχολείο στον κινηματογράφο”, για την προώθηση του ποιοτικού κινηματογράφου, προγράμματα κινηματογραφικής ανάλυσης. Αναφέρομαι ειδικά στη Γαλλία που ήταν πρωτοπόρος σε αυτό τον τομέα.
Με την ανάπτυξη της ψηφιακής τεχνολογίας η αντίφαση οξύνθηκε.
Η κινούμενη εικόνα διεισδύει σε όλες τις πλευρές τις ατομικής ζωής. Ένας φορητός υπολογιστής ακόμη και ένα κινητό τηλέφωνο αντικατέστησε ακόμη και την οθόνη της τηλεόρασης.
Συνέχεια της αντίφασης: ο κάθε ένας απόχτησε τη δυνατότητα να παράγει τις δικά του οπτικοακουστικά έργα και να τα διακινεί μέσω του διαδικτύου. Μπορεί να πούμε ότι έχουμε ένα εκδημοκρατισμό των μέσων αλλά κατακτήσαμε πραγματικά τη δημοκρατία;
Αυτοί που διαθέτουν μεγάλα κεφάλαια μπορούν να μας βομβαρδίζουν με τα δικά τους προγράμματα, φαντασμαγορικά και ελκυστικά αλλά που περικλείουν πολλούς κινδύνους.
Τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα δεν ταυτίζονται με τα συμφέροντα του λαού.
Από δω γεννήθηκε η ανάγκη για μια διαφορετική αντιμετώπιση της οπτικοακουστικής παιδείας των νέων.
Ο κινηματογράφος στο σχολείο.
Την εκπαίδευση στην παραγωγή των δικών τους ταινιών. Οι θεατές να γίνουν δημιουργοί. Το πράγμα που βρίσκεται απέναντί μας να γίνει δικό μας. Ξεκινώντας αυτή τη διαδικασία από τις πιο μικρές ηλικίες.
Αυτή η αναγκαία κατεύθυνση στην παιδεία αναγνωρίζεται σήμερα από όλους και δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσει κανείς υπέρ.
Αναγνωρίζεται και από την ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Βέβαια το ερώτημα είναι τι έχει γίνει μέχρι τώρα. Ελάχιστα και επιμέρους προγράμματα.
Όσες διεθνείς συναντήσεις έχω πάρει μέρος απλά διαπιστώνετε ότι δεν υπάρχει ένα γενικό σχέδιο. Δεν υπάρχει καν συντονισμός σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Στην πραγματικότητα υπάρχει μια άρνηση του κρατικού εκπαιδευτικού συστήματος να εντάξει την οπτικοακουστική παιδεία.
Δεν μας παραξενεύει. Η καλλιτεχνική δημιουργία απαιτεί ελευθερία στη σκέψη και στη δράση. Αυτό σήμερα δεν είναι αρεστό. Στην εποχή που όλοι πρέπει να υποτάσσονται στις εντολές του ΔΝΤ.
Νοιώθουμε ότι μας έχουν κηρύξει τον πόλεμο.
Ποια είναι η κοινωνική πραγματικότητα σήμερα στην οποία προσπαθούμε να προωθήσουμε την οπτικοακουστική παιδεία στους νέους;
Παιδιά στα σχολεία λιποθυμούν από την πείνα..
Το 2011 στην Ελλάδα 3.5 εκατομμύρια άνθρωποι βρίσκονταν στο όριο της φτώχειας. Σε σύνολο πληθυσμού 11 εκ.
Οι άνθρωποι φτάνουν στο ακρότατο όριο της απελπισίας. Έχουμε αυτοκτονίες ρεκόρ. Πάνω από 1 άνθρωπος την ημέρα βάζει τέλος στη ζωή του..
Η ανθρωπιστική κρίση είναι μπροστά στα μάτια μας.
Η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού παραδέχεται ότι αντιμετωπίζει «πρωτόγνωρες προκλήσεις», καθώς το φαινόμενο της φτώχειας στην Ευρώπη της λιτότητας,λαμβάνει διαστάσεις ανθρωπιστικής καταστροφής. Και εκτιμά ότι τα επόμενα δύο με τέσσερα χρόνια θα είναι πολύ δύσκολα για την Ευρώπη».
Σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις στο δεύτερο εξάμηνο του 2013 ο αριθμός των ανέργων στην Ευρώπη θα υπερβεί τα 20 εκατομμύρια. Στην Ελλάδα αναμένεται να φτάσει στο 28%. Στην Ισπανία στο 27%.
Αυτό σημαίνει ότι οι κοινωνίες αποδιαρθρώνονται
Οι περικοπές στον χώρο του πολιτισμού των τεχνών και της παιδείας μας έχουν σμπαραλιάσει. Θεωρούν άχρηστες τις χρηματοδότηση των πολιτιστικών δράσεων γιατί δεν τους αποφέρει κέρδος. Πως είναι δυνατόν, λένε, να ζητάτε χρήματα για πολιτιστικές δράσεις τη στιγμή που γίνονται περικοπές σε μισθούς, συντάξεις και η φτώχεια εξαπλώνεται.
Κι εδώ ακριβώς εμφανίζεται η πραγματική διάσταση του προβλήματος.
Προέρχομαι από μια χώρα όπου όπως είναι γνωστό γεννήθηκε η δημοκρατία.
Αυτό δεν έγινε τυχαία. Η ιδέα για ένα διαφορετικό πολιτικό σύστημα στηρίχτηκε στη μεγάλη ανάπτυξη του πολιτισμού, της τέχνης. Όχι οποιασδήποτε τέχνης. Όχι της ζωγραφικής ή της γλυπτικής αλλά της δραματικής τέχνης. Η ποίηση που συνδυάζεται με το μαζικό θέαμα.
Μιας τέχνης που ανήκε σε όλο το λαό.
Όλοι οι πολίτες της πόλης κράτους των Αθηνών έπρεπε να παρακολουθούν τους δραματικούς αγώνες.
Γι αυτούς που ήταν φτωχοί το κράτος είχε θεσπίσει τα θεωρικά. Το κράτος πλήρωνε το εισιτήριο.
Γιατί
Ο πολιτισμός και η τέχνη είναι συνώνυμο της Δημοκρατίας.
Ο πολιτισμός και η τέχνη είναι υπόθεση της κοινωνίας και όχι κάποιων ιδιωτών.
Οπισθοχώρηση σε αυτό το ζήτημα σημαίνει ότι ανοίγουμε το δρόμο σε αντιδημοκρατικά καθεστώτα, στο φασισμό.
Με αυτή τη λογική αντιμετωπίσαμε το δικό μας Φεστιβάλ και όλη την εκπαιδευτική του δράση.
Μια εκπαιδευτική δράση που δεν περιορίζεται στα κινηματογραφικά εργαστήρια στη διάρκεια του Φεστιβάλ αλλά απλώνεται στη διάρκεια όλης της χρονιάς και σε όλη την Ελλάδα και περιλαμβάνει:
Προβολές ταινιών για μαθητές και φιλμική ανάλυση
Με κινηματογραφικά εργαστήρια για μαθητές
Κινηματογραφικά εργαστήρια για εκπαιδευτικούς
Σεμινάρια
Αποστολές παιδιών στο εξωτερικό για συμμετοχή σε φεστιβάλ και κινηματογραφικά εργαστήρια
Φέτος αντιμετώπισε τη μεγαλύτερη πρόκληση. Μέχρι την τελευταία στιγμή δεν είχαμε εξασφαλίσει καμία χρηματοδότηση.
Το παλέψαμε όμως και πετύχαμε μια πρώτη νίκη. Κάναμε ένα πολύ πετυχημένο φεστιβάλ.
Αν μπορούσαμε να κάνουμε μια σχηματική απεικόνιση του μοντέλου του Φεστιβάλ θα χρησιμοποιούσαμε μια πυραμίδα.
Πολλά φεστιβάλ ξεκινούν από τη βασική χρηματοδότηση (κρατική ή ιδιωτική) και απλώνονται με τις δραστηριότητες προς τη βάση. Υπάρχουν όσο υπάρχει χρηματοδότηση . Αν κοπεί καταρρέουν και σταματούν τη λειτουργία τους.
Εμείς ξεκινάμε χτίζοντας την πυραμίδα από τα κάτω. Στη βάση είναι οι άμεσοι αποδέκτες, τα παιδιά και οι νέοι. Η πυραμίδα ορθώνεται προς την κορυφή σε αυτούς που έχουν την εξουσία διεκδικώντας τη χρηματοδότηση.
Το αποτέλεσμα του Φεστιβάλ 2012 σε μερικούς αριθμούς.
Το σύνολο των θεατών ανήλθε στους 21.456, από τους οποίους 17.584 παρακολούθησαν τις κινηματογραφικές προβολές και 3.872 παρακολούθησαν τις παράλληλες εκδηλώσεις ή συμμετείχαν σε διάφορες δραστηριότητες. Αναλυτικότερα:
7.067 θεατές στις προβολές των 51 ταινιών του διαγωνιστικού προγράμματος του 15ου Φεστιβάλ Ολυμπίας.
1.200 θεατές στις προβολές των 351 ταινιών της 12ης Camera Zizanio.
9.317 θεατές στις 11 αίθουσες του παράλληλου προγράμματος Zoom in European Children’s Films.
2.698 θεατές στις Παράλληλες Εκδηλώσεις (Θεατρική παράσταση: Με λένε… σύννεφο, Εκθέσεις Φωτογραφίας ΕΡΤ, Συγγραφείς στα Σχολεία, Το Θεατρικό παιχνίδι στο νηπιαγωγείο, Θέατρο στην τάξη, Τα νανουρίσματα, Πολυφωνικό Τραγούδι, Προβολές ταινιών κινηματογραφικών εργαστηρίων, Γράψε στον τοίχο μας, Τοίχοι… αλλιώς).
1.174 συμμετοχές μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών στα Κινηματογραφικά Εργαστήρια, στα οποία παρήχθησαν συνολικά 25 ταινίες –ανάμεσα σ αυτές οι 11 ταινίες του δεύτερου “γύρου” τουMythos Project.
Αν αναφέρω αυτά είναι όχι για να δείξω πόσο ικανοί είμαστε να κάνουμε ένα επιτυχημένο Φεστιβάλ με πολύ λιγότερα χρήματα. Ο προϋπολογισμός μας ήταν το ένα τρίτο αυτού του 2010.
Αν το καταφέραμε αυτό είναι γιατί υπήρχε πολύ πάθος, εθελοντική συνεισφορά και μαζική συμμετοχή παιδιών.
Γιατί έχουμε μια σταθερή και μόνιμη σχέση με τους νέους. Τα παιδιά για τα οποία το Φεστιβάλ δεν είναι μια ωραία εκδήλωση αλλά τρόπος ζωής. Παιδιά που μεγάλωσαν πια επιστρέφουν κάθε Δεκέμβρη στον Πύργο.
Γνωρίζουμε ότι μια δράση που είναι κοινωνικά αναγκαία θα ζήσει. Όλοι μαζί μπορούμε να διεκδικήσουμε. Η δύναμη βρίσκεται σε μας. Αυτό που χρειάζεται είναι να οργανώσουμε την κοινή δράση.
Κινηματογραφικό εργαστήριο για εκπαιδευτικούς στη Θεσσαλονίκη, Οκτώβριος 2009
(Προσοχή: το παρακάτω κείμενο γράφτηκε για μια πανεπιστημιακή έκδοση. Απορρίφθηκε ως μη αρκούντως επιστημονικό. Δημοσιεύεται εδώ με αφορμή την Ευρωπαική Συνάντηση «Ο κινηματογράφος για παιδιά και νέους» που θα γίνει στην Αρχαία Ολυμπία. Ν.Θ.)
Το νέο είναι… παρελθόν!
Ζητήματα μιας σύγχρονης (οπτικοακουστικής) παιδείας
του Νίκου Θεοδοσίου
ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 1.
Ποτέ άλλοτε στην ιστορία της ανθρωπότητας τόσοι πολλοί δεν είχαν τη δυνατότητα δημιουργίας οπτικοακουστικών έργων (αφήνουμε στην άκρη το ζήτημα της ποιότητας) αλλά και την δυνατότητα να το «προβάλουν» σε τόσους πολλούςόσο μακριά κι αν βρίσκονται και μάλιστα σε ελάχιστο χρόνο μετά την ολοκλήρωσή τους! Αρκεί ένα κινητό τηλέφωνο, ένας δικτυακός τόπος που θα τα φιλοξενήσει και ψηφιακοί δέκτες, υπολογιστές ή κινητά τηλέφωνα. Κι αυτά παρέχονται αφειδώς. Στην Ελλάδα (των 11 εκ. κατοίκων) υπάρχουν 12 εκ. κινητά! Κι οι υπολογιστές των 100 δολαρίων είναι εδώ. Συνέχεια →
ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ 