Συμμετοχή στον συλλογικό τόμο Στο σχολείο του ντοκιμαντέρ
Απάντηση
ΜΕΤΑΒΑΣΗ
Μια ομιλία στην τελετή λήξης του 26ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους και της 23ης Camera Zizanio στον Πύργο Ηλείας το Σάββατο 9 Δεκεμβρίου 2023.
(εκτός χειρογράφου) «Διαχωρίζοντας» τη θέση μου από τον Δήμήτρη Σπύρου εγώ θα μείνω πιστός στο κείμενο που έχω γράψει. Γιατί τις λέξεις τις έχουμε αγοράσει ακριβά. Και τα κόμματα και τις τελείες.
(από το χειρόγραφο) Η Camera Zizanio, όπως γνωρίζετε, ξεκίνησε ως μια δράση του Φεστιβάλ Ολυμπίας για να αναδείξει και να προωθήσει την οπτικοακουστική έκφραση και δημιουργία των νέων ανθρώπων. Η ιδέα της δημιουργικής σύνδεσης του κινηματογράφου των επαγγελματιών με τη δουλειά των νέων υπήρχε από την αρχή αλλά υλοποιήθηκε τρία χρόνια αργότερα όταν συγκεντρώθηκαν οι αναγκαίες προϋπόθεσες.
Η επιτυχία που σημείωσε η Camera Zizanio από την πρώτη χρονιά, ανέδειξε την αναγκαιότητα που υπήρχε εκείνη τη στιγμή για μια διεθνή διοργάνωση που θα έφερνε μαζί, σε έναν τόπο, σε μια ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ, έργα και δημιουργούς από την Ευρώπη αρχικά και από όλο τον κόσμο στη συνέχεια.
Η Κάμερα Ζιζάνιο συνέχισε κάνοντας χρόνο με το χρόνο, όχι μικρά βήματα αλλά άλματα. Όχι για να αποφύγει τη φθορά όπως λέει ο ποιητής, αλλά για να βρίσκεται μπροστά από τις εξελίξεις ενός κόσμου σε γρήγορη μετάβαση. .
Από εδώ έχουμε και τα δυο βασικά χαρακτηριστικά της.
- Η Camera Zizanio δεν είναι ένα απλό φεστιβάλ. Είναι μια παιδαγωγική, πολιτιστική και πολιτική δράση. Η παιδαγωγική και πολιτιστική διάσταση είναι νομίζω καθαρή. Πολιτική γιατί είναι ανοιχτή σε όλο τον κόσμο, χωρίς διακρίσεις και αποκλεισμούς, με σεβασμό στο διαφορετικό, ενάντια στη βία και τις ιδεολογίες που καλλιεργούν τη βία και την ανελευθερία.
- Η Camera Zizanio είναι αναπόσπαστο κομμάτι του Φεστιβάλ Ολυμπίας . Αναπτύσσονται μαζί και αλληλοτροφοδοτούνται. Πιστεύω πως το ένα δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το άλλο. Αν συμβεί δεν θα είναι πια ίδιο.
Στα 23 χρόνια της ύπαρξής της άνοιξε περισσότερο τα φτερά της. Με πολλαπλασιασμό των διεθνών συνεργασιών, των αποστολών στο εξωτερικό για συναντήσεις, φεστιβάλ, κινηματογραφικά εργαστήρια. Αντίστοιχα αυξήθηκαν οι συνεργασίες στο εσωτερικό στο χώρο τόσο της στοιχειώδους όσο και της κινηματογραφικής εκπαίδευσης.
Η πλαισίωση όλων αυτών των δράσεων απαιτεί μια ανασύνταξη των δυνάμεων. Χωρίς καμία αποστράτευση. Στο δικό μας λεξιλόγιο δεν υπάρχει αυτή η λέξη. θα μπορούσα να πω πως χρειάζεται να ακονίσουμε την αιχμή του δόρατος. Γι αυτό κρίνεται απαραίτητο την καλλιτεχνική διεύθυνση της Κάμερα Ζιζανιο να αναλάβει ένα άτομο με ξεχωριστές ικανότητες, γνώσεις και πείρα που είναι εδώ και μερικά χρόνια μέλος της οικογένειας του Φεστιβάλ. Κι αυτός είναι ο Μανώλης Μελισουργός.
Προχωράμε έχοντας συνείδηση πως ζούμε σε ένα γυάλινο κόσμο όπου η εύθραυστη ομορφιά της φαντασίας και του ονείρου συμπλέκεται με τον κόσμο της σκληρής πραγματικότητας. Αν μπορούσα να παραφράσω τον Πάουλ Τσέλαν θα έλεγα πως δεν ξέρω πως θα είναι η ποίηση μετά τη Γάζα. Αυτό δε σημαίνει πως σταματάμε. Η ποίηση θα συνεχίσει να υπάρχει όπως άλλωστε υπήρξε και μετά το Άουσβιτς. Αρκεί να υπάρχουν άνθρωποι με συναισθήματα.
ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΜΑΥΡΟΥ ΓΑΤΟΥ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΡΙΣΙ
«Τόσοι και τόσοι «χάνονται» καθημερινά στη θάλασσα ή τη στεριά ακολουθώντας την προσφυγική πορεία. Και κανείς ποτέ δεν θα ακούσει ξανά γι’ αυτούς. Άνθρωποι. Όχι γάτοι. Και μάλιστα μαύροι».
Ο Nikos Theodosiou γράφει για τον μαύρο Γάλλο γάτο του ο οποίος από το μπουλβάρ Richard Lenoir βρέθηκε στη Νέα Μάκρη.
Αυτό το κείμενο δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα https://shortstories.gr/
Τσάρλι ή Charly ή Charlie ήταν Γάλλος. Αλλά στο ιατρικό πιστοποιητικό για την αποδημία οι ειδικοί επιστήμονες έγραψαν «chat Européen».
Γιατί ο Τσάρλι ήταν γάτος. Από αυτό το έγγραφο γνώρισα την ευρωπαϊκή διάσταση του Τσάρλι. Εγώ νόμιζα ότι ήταν ένας αλητόγατος. Δεν ήξερα ότι κράταγε από σόι. Προφανώς ούτε ο ίδιος.
Αγορασμένος φράγκα τριάντα από τα μαγαζιά με ζώα στο Quai de la Mégisserie – ο πιο φτηνός γάτος γιατί ήταν μαύρος. Εγκαταστάθηκε στη σοφίτα μου, στον έκτο όροφο χωρίς ασανσέρ του παλιού κτιρίου του μπουλβάρ Richard Lenoir.
Χώρος δράσης του Τσάρλι οι μεταλλικές επικλινείς στέγες του οικοδομικού τετραγώνου το οποίο αλώνιζε νυχθημερόν. Όταν έμενε περισσότερο απ’ όσο έπρεπε μες στο σπίτι, έρχονταν οι φίλοι του και τον αναζητούσαν. Τους έβλεπα να κοιτάνε αδιάντροπα από το παράθυρο. Τότε ανακάλυψα ότι μια άλλη κοινωνία ζούσε πάνω από τα κεφάλια μας, ερωτευόταν και αναπαραγόταν, ενίοτε με κραυγές δυνατές.
Όταν όμως ο Τσάρλι επέστρεφε σπίτι, ήταν σκέτο μαρτύριο. Όχι γι’ αυτόν, για μένα. Άκουγα τα νύχια του να γλιστρούν στη λαμαρίνα, στην αναγκαστική κατάβαση μέχρι το παράθυρο της σοφίτας, και δεν ήξερα αν θα σταματήσει εκεί ή θα καταλήξει έξι ορόφους πιο κάτω, στο πεζοδρόμιο.
Αδύνατο να συνηθίσω στην ιδέα ότι στο τέλος του σλάλομ υπήρχε το φαρδύ λούκι που τον υποδεχόταν και απέτρεπε την ελεύθερη πτώση του στο κενό. Κάτι που οπωσδήποτε ήξερε ο ίδιος, γι’ αυτό δεν ίδρωνε το αυτί του.
Έτσι συνέχιζε την ήρεμη ζωή του μέχρι που ένα ευχάριστο συμβάν για μένα έφερε τη δική του δυστυχία.
Όταν τέλειωσε η δική μου μεταναστευτική περίοδος, με την πτώση της χούντας το 1974, έπρεπε να μετακομίσει. Ήταν υποχρεωμένος να υποταχτεί στην αυταρχική απόφασή μου και να με ακολουθήσει στην Ελλάδα.
Πάντως μου έκανε εντύπωση η χωρίς διαμαρτυρίες αποδοχή της μοίρας: ο εγκλεισμός στο ειδικό καλάθι, το ταξίδι μέχρι το αεροδρόμιο του Ορλί, η παράδοση στο ειδικό γκισέ των εμπορευμάτων, το ταξίδι στη νοτιανατολική άκρη της Ευρώπης.
Εγώ τον ακολούθησα κάνα δυο μήνες αργότερα. Τον ξανασυνάντησα στη Νέα Μάκρη. Δεν ήταν χαρούμενος. Δεν είχε συνηθίσει τη βίαιη αλλαγή περιβάλλοντος. Όλη μέρα κρυβόταν κάτω από θάμνους. Σαν μαρτύριο φαινόταν. Αλλά δεν κράτησε πολύ.
Δεν ξέρω πού θάφτηκε ή πού πετάχτηκε. Λεπτομέρεια.
Τόσοι και τόσοι «χάνονται» καθημερινά στη θάλασσα ή τη στεριά ακολουθώντας την προσφυγική πορεία. Και κανείς ποτέ δεν θα ακούσει ξανά γι’ αυτούς. Άνθρωποι. Όχι γάτοι. Και μάλιστα μαύροι.
•••
Αυτό το κείμενο γράφτηκε τον Μάη του 2012 βλέποντας κάποιες παλιές φωτογραφίες.
ΜΙΑ ΩΡΑΙΑ ΙΔΕΑ!
Ακριβώς πενήντα χρόνια πριν, το καλοκαίρι του 1973, ξεκινούν τα γυρίσματα μιας ταινίας, από τις πιο αμφιλεγόμενες στην ιστορία του κινηματογράφου.
Πρόκειται για την ταινία Ghost in the noonday sun,που στηρίζονταν στο ομότιτλο βιβλίο για παιδιά 9-12 ετών του Sid Fleischman (1965) και γυρίστηκε στην Κύπρο και συγκεκριμένα στην περιοχή της Κερύνειας σε μια εποχή μάλιστα που οργίαζαν οι φήμες για μια επικείμενη εισβολή της Τουρκίας. Κάτι που έγινε ένα χρόνο αργότερα.
Σκηνοθέτης της ταινίας ήταν ένας άσημος σκηνοθέτης του Χόλιγουντ, ο ουγγρικής καταγωγής Peter Medak αλλά βασικός πρωταγωνιστής ο διάσημος βρετανός ηθοποιός Peter Sellers. Το καστ συμπλήρωναν ο Spike Milligan, ο Anthony Franciosa και άλλοι.
Η ταινία, μια πειρατική κωμωδία εποχής. Αν και η ταινία ολοκληρώθηκε, δεν προβλήθηκε ποτέ στις κινηματογραφικές αίθουσες. Μετά από αυτό κυκλοφόρησε η φήμη πως η κινηματογραφική ταινία ήταν το κάλυμμα για μια επιχείρηση μυστικών υπηρεσιών στην προετοιμασία της εισβολής του 1974.
Τις υποψίες για το ρόλο αυτής της περίεργης παραγωγής, για την οποία διατέθηκαν πάρα πολλά χρήματα, ήρθε να αποδεχτεί και το πόρισμα της Κυπριακής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για το Φάκελο της Κύπρου. Στη σελ. 111 αναφέρει χαρακτηριστικά:
«Ακόμα πιθανολογείται ότι το καλοκαίρι του 1973 με το πρόσχημα το γύρισμα κινηματογραφικής ταινίας με πρωταγωνιστή τον αμερικανό (Βρετανός ήταν) ηθοποιό Πήτερ Σέλλερς, οι τουρκικές μυστικές υπηρεσίες είχαν προβεί στην κινηματογράφηση ακτών τόσο ανατολικά, όσο και δυτικά της πόλης της Κερύνειας. Ακόμη είχαν προβεί σε βυθοσκοπήσεις της θαλάσσιας περιοχής και έλεγχο των ναυτικών δυνάμεων που στάθμευαν στο Κάστρο της Κερύνειας.»
Γι αυτή την ιστορία έχω δυο δημοσιεύματα: ΜΙΑ ΤΑΙΝΙΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΓΙΑ ΕΝΑ ΦΑΝΤΑΣΜΑ και ΦΑΝΤΑΣΜΑΤΑ NON STOP
Κάτι νεότερο που έρχεται να προστεθεί σε αυτά είναι η ύπαρξη μιας ταινίας με κάποιες διαβολικές συμπτώσεις.
Πρόκειται για την ταινία After the Fox (ιταλικά Caccia alla volpe) που γυρίστηκε το 1966. Είναι μια κωμωδία σε σκηνοθεσία Vittorio De Sica.
Το θέμα της ταινίας είναι η κλοπή μιας μεγάλης ποσότητας ράβδων χρυσού από την Αίγυπτο και η απόπειρα παράνομης εισαγωγής τους στην Ιταλία.
Προκειμένου οι κακοποιοί να εισάγουν τον χρυσό χωρίς να κινήσουν υποψίες, οργανώνουν το γύρισμα μιας χολιγουντιανής παραγωγής. Η μεταφορά του χρυσού από το πλοίο σε καμιόνια στη στεριά είναι στο υποτιθέμενο σενάριο της ταινίας. Και οι κάτοικοι του μικρού ψαράδικου χωριού συμμετέχουν με χαρά στο γύρισμα της ψευτοταινίας.
Πέραν της προσχηματικής χρήσης μια κινηματογραφικής ταινίας για μια εγκληματική πράξη έχουμε και εδώ τον ίδιο πρωταγωνιστή: τον Πήτερ Σέλλερς!
Στη διάρκεια των γυρισμάτων στην Κύπρο της ταινίας Ghost in the noonday sun, ο Πήτερ Σέλλερς με τον σκηνοθέτη Πήτερ Μέντακ γυρίζουν ένα διαφημιστικό για τα τσιγάρα Benson & Hedges. Το σενάριο του διαφημιστικού στηρίζεται σε μια κωμική κλοπή ράβδων χρυσού (ίδιων με αυτά στην ταινία του 1966) από ένα χώρο φύλαξης που ήταν το παλιό τελωνείο στο λιμανάκι της Κερύνειας.
Το διαφημιστικό τελειώνει με ένα πλάνο, αντιγραφή μιας σκηνής της ταινίας Ghost in the noonday sun όπου ο Πήτερ Σέλερς πηδά σε μια βάρκα με σάπιο πάτο και βρίσκεται στη θάλασσα.
Τελικά, οι καλές ιδέες ποτέ δεν χάνονται.
Αλλά έχουν τραγικές συνέπειες.
(Ακολουθεί το διαφημιστικό που γυρίστηκε στην Κύπρο)
Το Περιστέρι ανάποδα!
Ζητήματα για το βιβλίο «Περιστέρι, όψεις της ιστορίας της πόλης και του Δήμου» – Μια έκδοση του Δήμου Περιστερίου
Το 2019-20 ο Δήμος Περιστερίου αποφάσισε να εκδώσει ένα ογκώδες και πολυτελές βιβλίο, εν είδη λευκώματος, με τίτλο «Περιστέρι, Όψεις της ιστορίας της πόλης και του Δήμου». Αν και ο υπότιτλος του έργου «όψεις της ιστορίας» και όχι η ιστορία της πόλης, γεννούσε έναν προβληματισμό, υπήρχε ελπίδα πως το Περιστέρι θα αποχτούσε επιτέλους ένα βιβλίο ισάξιο της ιστορίας του.
Η ομάδα των δυο ιστορικών και της μιας αρχαιολόγου που ανέλαβαν τη συγγραφή εγγυόταν τουλάχιστον μια ολοκληρωμένη και επιστημονική προσέγγιση της ιστορίας, έστω… των «όψεών της».
Όμως η ανάγνωση του βιβλίου, που διακινείται έκτοτε αθόρυβα και επιλεκτικά, διέψευσε κάθε ελπίδα. Για την ακρίβεια ανέδειξε πως το δίγλωσσο (ελληνικά και αγγλικά) λεύκωμα του Δήμου, είναι ένα πολύ κακής ποιότητας κατασκεύασμα που βρίθει ανακριβειών, ιστορικών διαστρεβλώσεων, επιφανειακό, χωρίς ιστορική συγκρότηση και ενίοτε τραγελαφικό!
ΣυνέχειαΠαιδιά κριτές
Το τέλος του 2022 βρήκε το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για παιδιά και νέους και την Camera Zizanio να επιστρέφουν στους παλιούς ρυθμούς, αυτούς που η πανδημία ανέστειλε για δυο χρόνια. Οι μηχανές πήραν μπρος, οθόνες φωτίστηκαν και οι αίθουσες ξαναγέμισαν με μικρούς και μεγάλους θεατές. Και να, εμφανίστηκαν και πάλι οι δεσμευμένες, προνομιούχες θέσεις για τα μέλη των κριτικών επιτροπών!
Αλλά ποιοι αποτελούν αυτές τις επιτροπές; Συνηθίζεται στα αντίστοιχα Φεστιβάλ Κινηματογράφου του εξωτερικού, πλάι στις διεθνείς κριτικές επιτροπές των επαγγελματιών να υπάρχουν και οι κριτικές επιτροπές των παιδιών. Ο αριθμός των μελών των επιτροπών ποικίλει από φεστιβάλ σε φεστιβάλ.
Οι δημιουργοί δίνουν ιδιαίτερη σημασία στα βραβεία των παιδιών καθώς αυτά αποτελούν το πραγματικό κοινό τους και ανυπομονούν για τη γνώμη τους. Συχνά μάλιστα παρατηρείται το φαινόμενο τα βραβεία των «μικρών» να διαφοροποιούνται από αυτά των «μεγάλων». Γιατί τα κριτήριά τους διαφέρουν.
Στο δικό μας Φεστιβάλ συμμετέχουν δεκάδες παιδιά και νέοι. Υπάρχουν ξεχωριστές επιτροπές για τα διαφορετικά τμήματα του Φεστιβάλ Ολυμπίας όπως για τις ταινίες μυθοπλασίας, μικρού μήκους, ανιμέσιον και ντοκιμαντέρ. Για την Camera Zizanio υπάρχουν δυο επιτροπές, μια το ελληνικό τμήμα και μια άλλη για το ευρωπαϊκό και το διεθνές.
Αυτό που κάνει τις επιτροπές των παιδιών στην Ελλάδα να ξεχωρίζουν είναι η παιδαγωγική τους διάσταση. Οι «μικροί» δεν καλούνται να μιμηθούν τους «μεγάλους». Δεν είναι οι «σοφοί» με τις απόλυτες κινηματογραφικές γνώσεις. Τα παιδιά πλαισιώνονται πάντα από εκπαιδευτικούς με πείρα στον κινηματογράφο και επαγγελματίες του χώρου. Οι επιτροπές λειτουργούν ως κινηματογραφικά εργαστήρια,. Οι ταινίες αποτελούν την αφορμή για μεγάλες συζητήσεις, μετά το τέλος κάθε προβολής, πάνω σε ζητήματα αισθητικής και τεχνικής του κινηματογράφου. Και στη βάση αυτών των γνώσεων τα παιδιά, ελεύθερα αποφασίζουν για τα βραβεία που θα δώσουν.
Η ελευθερία έκφρασης της γνώμης τους οδηγεί σε αποτελέσματα που μπορεί να ξενίζουν έναν ενήλικα. Ειδικά στην Camera Zizanio όπου έχουμε ταινίες που έχουν δημιουργήσει παιδιά. Εδώ δεν μπορεί να ισχύουν τα ίδια κριτήρια που ισχύουν για τις ταινίες των επαγγελματιών. Γιατί αυτές οι ταινίες δεν έχουν πίσω τους κάποιο πολυπληθές και εξειδικευμένο συνεργείο πλήρως εξοπλισμένο. Συχνά το μόνο μέσο έκφρασης είναι ένα κινητό τηλέφωνο! Άρα το πιο ουσιαστικό σε αυτές τις δημιουργίες είναι αυτό που θέλουν να εκφράσουν τα παιδιά χρησιμοποιώντας εικόνες και ήχους.
Η Camera Zizanio δεν είναι ένα τυπικό φεστιβάλ και πολύ περισσότερο ένας σχολικός διαγωνισμός. Είναι μια «Συνάντηση», ένα σταυροδρόμι, ένας τόπος γνωριμίας, ανταλλαγών και δημιουργίας σε απόλυτο πνεύμα ελευθερίας. Ανοιχτός στην κοινωνία, πάνω από σύνορα, πέρα από στερεότυπα και προκαταλήψεις, με σεβασμό στη διαφορετικότητα.
Οι ταινίες που έχουν επιλεγεί αποτελούν τη αυθεντική φωνή των νέων. Είναι έργα των ίδιων των παιδιών κι όχι έργα στα οποία συμμετέχουν παιδιά. Αναδεικνύουν τους προβληματισμούς, τις ανησυχίες, τις διεκδικήσεις, τις σκέψεις για το μέλλον. Και μ αυτό τον τρόπο δίνουν το στίγμα της εποχής μας.
Και αυτό αντανακλάται στις αποφάσεις των επιτροπών. Έτσι βλέπουμε ξεχωρίζουν ταινίες που δεν είναι μεν άρτιες τεχνικά και καλλιτεχνικά αλλά έχουν να πουν κάτι περισσότερο για τη ζωή τους, τις σύγχρονες προκλήσεις, τα όνειρά τους. Κι αυτό είναι το πιο σημαντικό.
Άλλωστε η διαδικασία βράβευσης στην Camera Zizanio είναι ένα δευτερεύον στοιχείο που απλά αποσκοπεί στην ανάδειξη έργων που περιέχουν τα παραπάνω στοιχεία και αποτελούν κίνητρο για τη συνέχιση του υπέροχου ταξιδιού της δημιουργίας.
Τα παιδιά που συμμετέχουν στις κριτικές επιτροπές, και ποτέ δεν είναι τα ίδια, τα βλέπουμε τα επόμενα χρόνια να θέλουν να προχωρήσουν παραπέρα και να εμπλέκονται σε άλλες δράσεις του Φεστιβάλ, όπως τα κινηματογραφικά εργαστήρια, αποκτώντας νέες εμπειρίες και όχι μόνο κινηματογραφικές.
Νίκος Θεοδοσίου
Βιβλίο: ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟΦΙΛΟ ΣΤΗΝ ΚΟΝΤΡΑΜΠΑΝΤΑ
Πόσοι είδαν για πρώτη φορά κινηματογράφο και δεν μαγεύτηκαν; Σίγουρα ελάχιστοι. Το λευκό πανί, όπου κι αν στηνόταν, σ’ ένα άχαρο καφενείο, μια πλατεία ή μια φτωχή αίθουσα, γινόταν το όχημα για ένα ταξίδι στο όνειρο. Κι αυτό δεν άφηνε ασυγκίνητο κανέναν.
Κάποιοι, μικροί, έκαναν ένα βήμα παραπέρα. Τη μαγεία που έζησαν αποφάσισαν να την κάνουν επάγγελμα. Έγιναν κινηματογραφιστές για να φέρουν, αυτό που αγάπησαν, σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους.
Τις ιστορίες τεσσάρων παιδιών που άφησαν το άβολο κάθισμα του θεατή και πήραν θέση πίσω από τη μηχανή προβολής, αφηγείται αυτό το βιβλίο. Ιστορίες πραγματικές που μοιάζουν με παραμύθι.
- Η ιστορία του Λευτέρη, οχτάχρονου πρόσφυγα από τη Σμύρνη που μια σάπια κολοκύθα τον έφερε στο σινεμά του Πειραιά. Κι αυτή με τη σειρά της στο δικό του σινεμά στο Νέο Κόσμο όπου το λουρί μιας γεννήτριας έγινε το καθημερινό άγχος. Αν σταμάταγε, η μαγεία χανόταν.
- Η ιστορία του Τέρπου, που δεν έβαλε μυαλό όταν πήγε να βάλει φωτιά στο σπίτι του από τον αυτοσχέδιο κινηματογράφο του. Συνέχισε μετά τον πόλεμο με σαραβαλάκια αυτοκίνητα ή γαϊδουράκια να μεταφέρει την «αρχαία» μηχανή του για να παίξει σινεμά και στα πιο απομακρυσμένα χωριά της Λέσβου και της Λήμνου. Και έπρεπε να αποδείξει πως ο κινηματογράφος του ήταν ακίνδυνος γιατί το φιλμ τότε ήταν εύφλεκτο!
- Ο Παναγιώτης, έμαθε κινηματογράφο από τον Αγκόπ, Αρμένη πρόσφυγα. Και τρελαινόταν όταν οι γυναίκες έμπαιναν με κεριά αναμμένα στον εφήμερο σινεμά για να δουν τα «Πάθη του Χριστού» και μετέτρεπαν το καφενείο σε εκκλησία!
- Για τον Τάκη τον Αβόρανη, εξπέρ στην «κοντραμπάντα», όλα πήγαιναν θαυμάσια και τους χουντικούς χωροφύλακες μπορούσε να τους ξεγελά, και τον Ξανθόπουλο να παίζει παράνομα αλλά… ήρθε η τηλεόραση κι οι θεατές χάθηκαν. Έπρεπε ν αλλάξει επάγγελμα. Κάποιος άλλος θα έπαιρνε τη θέση του.
Οι ιστορίες των τεσσάρων παιδιών, ιστορίες για το σινεμά της μεγάλης οθόνης και του σελιλόϊντ , τρέχουν παράλληλα με τη μεγάλη ιστορία. Μια ιστορία που σημαδεύτηκε από μεγάλα γεγονότα όπως τη Μικρασιατική Καταστροφή και το τεράστιο προσφυγικό κύμα, την Κατοχή και τον Εμφύλιο, τη Χούντα των Συνταγματαρχών.
Το βιβλίο συμπληρώνεται και με ένα γλωσσάρι με όρους του κινηματογράφου, που ηχούν περίεργα σήμερα, καθώς η ψηφιακή προβολή δημιούργησε ένα νέο τοπίο. Έτσι αυτό το βιβλίο μπορεί να γίνει ένα χρήσιμο εκπαιδευτικό εργαλείο και αυτός είναι ο λόγος που το «Σκασιαρχείο» αποφάσισε να το εκδώσει.
Κεντρική διάθεση:
Εκδόσεις των Συναδέλφων
Καλλιδρομίου 30, Εξάρχεια
Τιμή: 14.50
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ
ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΓΝΩΣΤΗ ΤΑΙΝΙΑ ΤΟΥ ΙΑΚΩΒΟΥ ΚΑΜΠΑΝΕΛΗ
(Μια περίληψη αυτού του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Κύπρο https://politis.com.cy/buzzlife/556172/ga-mia-agosti-tainia-toy-iakoboy-kampaneli)
Δεν αποτελεί παράδοξο η κόπια μιας κινηματογραφική ταινίας να χάνεται και να μένουν απ αυτήν μόνο μερικές μνήμες ή κάποιες γραπτές αναφορές. Ίσως και μια δυο φωτογραφίες. Έχει συμβεί αρκετές φορές, κυρίως με τις ταινίες του βωβού κινηματογράφου. Όμως να εξαφανίζεται εντελώς και να μην υπάρχει ούτε ως απλή αναφορά στην εργογραφία του δημιουργού, μάλλον είναι από τα πολύ σπάνια φαινόμενα.
ΣυνέχειαΜΙΑ ΜΕΡΑ ΓΙΟΡΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟ;
(Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα των Συντακτών της 1/11/2022 στο ένθετο Το Σκασιαρχείο)
Το 1963 κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τίτλο «Το σχολείο γιορτάζει σήμερα» και υπότιτλο «Ομιλίες- σκετς- ποιήματα για όλες τις σχολικές γιορτές». Το υπογράφουν οι δάσκαλοι Βασίλης Αποστολόπουλος, Γιάννης. Βραχάς και Δημοσθένης Νασούλης. Αντίστοιχα βιβλία, που λειτουργούσαν ως βοηθήματα (τυφλοσούρτες) των εκπαιδευτικών για τις καθιερωμένες γιορτές στα σχολεία, υπάρχουν αρκετά. Αυτό όμως που κάνει το συγκεκριμένο βιβλίο να ξεχωρίζει είναι πως προτείνει γιορτές που ξεφεύγουν από το επίσημο εορτολόγιο και είναι άμεσα δεμένες με την πράξη των παιδιών..
Σε αυτό το βιβλίο, γράφουν στο σύντομο πρόλογο, «Θα βρεις πολλές γιορτές βγαλμένες από τη ζωή του σχολείου. (…). Η κάθε γιορτή έχει πραγματικό περιεχόμενο που το έζησε το ίδιο το παιδί μέσα στο σχολείο. Οι γιορτές μας είναι ξέσπασμα χαράς, που γεννήθηκε μέσα από την ψυχή των παιδιών, απ την ίδια της δική τους εργασία».
Μια γιορτή που προτείνουν, και ξεχωρίζει από τις άλλες, είναι μια γιορτή για τον κινηματογράφο! Kι αυτό σε μια εποχή που ο κινηματογράφος θεωρείται ως ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα παιδιά. Εξαίρεση βέβαια αποτελούσαν κάποιοι φωτεινοί παιδαγωγοί όπως ο Κώστας Σωτηρίου, η Ειρήνη Παϊδούση και μερικοί άλλοι.
Στο σχετικό κεφάλαιο του βιβλίου τους έχουν συμπεριλάβει: ένα σχέδιο ομιλίας του δασκάλου, ένα σχέδιο ομιλίας μαθητή, δυο σκετσάκια με ήρωες μαθητές αλλά μια «προσευχή» προς τον Άη Βασίλη, πάντα σχετική με τον κινηματογράφο.
Το σχέδιο ομιλίας του Δασκάλου, φαίνεται πως στηρίζεται στην άμεση εμπειρία του ενός από τους συγγραφείς και στον αγώνα που έκανε για να αποκτήσει το σχολείο του (πιθανόν στο Κερατσίνι) μια μηχανή προβολής για να στήσουν ένα σχολικό κινηματογράφο.
Ο τύπος του σχολικού κινηματογράφου που περιγράφεται παραπέμπει στον τρόπο που ο Σελεστέν Φρενέ αντιμετώπισε τον κινηματογράφο το 1925, ως ένα ζωντανό εκπαιδευτικό εργαλείο. Μόνο που ο Φρενέ δεν έμεινε σε αυτό το στάδιο. Εκτός από τη μηχανή προβολής εισήγαγε στην τάξη και την κάμερα.
Με την κάμερα οι μαθητές παύουν να είναι απλοί δέκτες- θεατές και γίνονται δημιουργοί. Παράγουν τις δικές τους εικόνες. Τα ελεύθερα κείμενα, βασικό στοιχείο της διασχολικής αλληλογραφίας- επικοινωνίας αλλά και ανοίγματος του σχολείου στην κοινωνία, επεκτείνονται τώρα στο χώρο και το χρόνο μέσα από τα κινηματογραφικά φιλμάκια.
Επεκτείνοντας παραπέρα την ιδέα του Φρενέ τα μεταπολεμικά χρόνια, ο Φερνάν Ντελινί, αναδεικνύει την κινηματογραφική δημιουργία ως ένα ουσιαστικό παιδαγωγικό «όπλο». Ο κινηματογράφος, όπως γράφει, «είναι «γλώσσα» ακόμα πιο σημαντική για εμάς τους εκπαιδευτικούς που έχουμε να κάνουμε με εφήβους, οι περισσότεροι από τους οποίους δεν χρησιμοποιούν σχεδόν ή καθόλου το γραπτό λόγο, λόγω έλλειψης επαρκούς διδασκαλίας, και κάνουν περιορισμένη χρήση του προφορικού λόγου, περιορισμένη όχι σε πλούτο, αλλά στην ουσιαστική αξία των λέξεων και φράσεων.
Αυτά τα έγραφε το 1954 αλλά φαίνεται πως ισχύουν στο πολλαπλάσιο στην εποχή του tic-toc.
Σήμερα που ο κινηματογράφος απομακρύνεται όλο και περισσότερο ενώ κυριαρχούν οι ψηφιακές εικόνες αλλά όχι ο κινηματογράφος ως κοινωνική σχέση και δημιουργικό εργαλείο, είναι ανάγκη να τον ανακαλύψουμε και πάλι.
Γι αυτό η πρόταση των τριών ελλήνων δασκάλων για μια γιορτή κινηματογράφου μέσα στο σχολείο, – κάτι που φυσικά δεν θεσμοθετήθηκε ποτέ- παραμένει σε ισχύ και σήμερα. Πιο αναγκαία ποτέ άλλοτε.
ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ
Κινηματογράφος στο σχολείο: ένα πολιτικό διακύβευμα
(Μία σύντομη αναφορά στη σχέση του κινηματογράφου με το σχολείο στην Ελλάδα τον 20 αιώνα. Χρησιμοποιήθηκε στην παρουσίαση του βιβλίου «Όταν ο κινηματογράφος πήγε σχολείο και γύρισε με κλάματα» στο Κάρλοβατς της Κροατίας τον Σεπτέμβριο του 2022)
Το βιβλίο έχει τίτλο «Όταν ο κινηματογράφος πήγε σχολείο και γύρισε με κλάματα». Και φυσικά υπονοεί ότι ο κινηματογράφος δεν είχε μια ομαλή και ευχάριστη σχέση με το δημόσιο σχολείο. Γιατί, μετά τα πρώτα χρόνια του εντυπωσιασμού για τη νέα εφεύρεση, άρχισε η περίοδος της καχυποψίας και της αμφισβήτησης από τη μεριά του κράτους που ήθελε ένα απόλυτα ελεγχόμενο εκπαιδευτικό σύστημα. Αντίθετα, απ τις προοδευτικές δυνάμεις, αναπτύσσονται απόψεις υπέρ του κινηματογράφου ως ένα χρήσιμο εργαλείο σε μια ανανεωμένη εκπαίδευση. Έτσι αυτή η σύγκρουση κατέληξε ως ένα πολιτικό διακύβευμα που με διαφορετικές μορφές συνεχίζεται ως σήμερα. Όλα αυτά αποκαλύπτονται μέσα ένα χρονικό που αναπτύσσεται στις 150 σελίδες του βιβλίου και καλύπτει την περίοδο από το 1900 έως το 1997.
Συνέχεια
ΝΙΚΟΣ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ 